«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր
Կազմեց՝ Անահիտ Հարությունյանը
ԸՆԹԵՐՑԱՐԱՆ
ՄԵՂՈՒՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ
կրտսեր դպրոցականների համար
Բովանդակությունը՝
- Մեղուներ
- Մեղուների ընտանիքը
- Ընտանի և վայրի մեղուներ
- Մեղուների պարը
- Մեղուները և մաթեմատիկան
- Ղազարոս Աղայան «Մեղուն և հավը»
ՄԵՂՈւՆԵՐ
Մեղուների հայրենիքը Հարավային Ասիան է, որտեղից նրանք տարածվել են ամենուրեք:
Հայաստանում տարածված են հայկական դեղին մեղուն և կովկասյան գորշ մեղուն:
Մեղուներ կան բոլոր մայրցամաքներում, բացի Անտարկտիդայից:
Մեղուները մեղրատու բույսերի ծաղիկների նեկտարից պատրաստում են մեղր: Նեկտարը քաղցրահամ հեղուկ է, որն արտադրվում է ծաղկի խորքում: Մեղրը ստանում են փեթակում եղած մեղրահացից:
Ձմռանը մեղուները չեն քնում և ուտում են իրենց պատրաստած մեղրը:
Մեղուները սնվում են նեկտարով և ծաղկափոշով:
Մայիսի 20-ը Մեղուների միջազգային օրն է:
Կովկասյան գորշ մեղու
Հայկական դեղին մեղու
Գուշակի՛րհանելուկը:
Ամբողջ օրը քուն չունի,
Լայն դաշտերում տուն չունի,
Ծաղկից ծաղիկ է թռչում,
Փեթակ ունի, բուն չունի: _____________________
ՄԵՂՈւՆԵՐԻ ԸՆՏԱՆԻՔԸ
Մեղուները շատ աշխատասեր են: Մեղուներն ապրում են մեծ ընտանիքներով: Ամեն մի փեթակում բնակվում է մեղուների մի ընտանիք:
Փեթակում ամեն մեղու իր աշխատանքն ունի: Մի մասը կեր է բերում: Մյուսները դա լցնում են մեղրահացերի մեջ: Մի խումբ մեղուներ մաքրում են մեղրահացերը: Մյուս խումբը թափահարում է թևիկները և օդափոխում փեթակը: Մեղուներն ունեն նաև պահակներ: Նրանք պահպանում են մուտքը: Միայն մայր մեղուն չի աշխատում: Բոլորը խնամում են նրան: Փեթակում միայն նա է ձվեր դնում: Հետո դրանցից փոքրիկ մեղուներ են դուրս գալիս: Մայր մեղուն երբեք չի խայթում մարդուն:
Գրի´րմեկբառով:
Մեղու պահող –
Աշխատանք սիրող –
Մեղուների խումբ –
Մեղվի բույնը –
ԸՆՏԱՆԻ և ՎԱՅՐԻ ՄԵՂՈւՆԵՐ
Ընտանի մեղուները ապրում են մեղվանոցներում, փեթակների մեջ: Վայրի մեղուներն ապրում են փչակներում, քարայրերում և ժայռերի ծերպերում:
Հորինի՛ր հանելուկ մեղվի, մեղրի, փեթակի մասին:
ՄԵՂՈւՆԵՐԻ ՊԱՐԸ
Մեղուներն ունեն հատուկ պար, որի միջոցով նրանք կարողանում են մյուսներին տեղեկացնել նեկտարի հարուստ պաշարների մասին, իսկ շարժումներով կարող են հուշել նաև ծաղիկների հեռավորությունը փեթակներից:
Մեղուների մասին քո իմացած ամենահետաքրքիր, ամենազարմանալի փաստերը դուրս գրի՛ր:
ՄԵՂՈՒՆԵՐԸ և ՄԱԹԵՄԱՏԻԿԱՆ
Մեկ մեղուն օրվա մեջ կարող է նեկտար հավաքել յոթ հազար ծաղկից:
Նրանք ունեն հոտառության ուժեղ զգացողություն, և ընդունակ են նեկտարի հոտն առնել նույնիսկ մեկ կիլոմետր հեռավորությունից:
Մեկ կիլոգրամ մեղր հավաքելու համար մեղուն պետք է մոտ հինգ հազար անգամ դուս գա նեկտար հավաքելու՝ այցելելով ավելի քան տասը հազար ծաղիկների և թռչելով մոտ երեք հարյուր հազար կիլոմետր տարածություն:
Մեղուն կարող է տանել մոտ հիսուն միլիգրամ նեկտար և կարող է բարձրացնել իր քաշից երկու անգամ ծանր բեռ: Նեկտարի որոշ մասը նա ուտում է թռիչքի ժամանակ, որպեսզի ուժ ունենա մնացածը տեղ հասցնելու:
Մեղուն կարող է հեռանալ փեթակից մոտ ութ կիլոմետր, իսկ հետո հեշտությամբ գտնել վերադարձի ճամփան:
Ներկայումս հայտնի են մոտ քսան հազարի տեսակի մեղուներ:
Մեկ փեթակից ստանում են մինչև 20-25 կգ մեղր:
Աշխատավոր մեղուն ապրում է 26-40 օր:
Հորինի՛ր մաթեմատիկական խնդիրներ մեղուների մասին
ՄԵՂՈՒՆ ՈՒ ՀԱՎԸ
Ղազարոս Աղայան
Հավը Մեղվի վրա ծիծաղելով ասաց մեկ անգամ.
— Ինչ անշնորհք ճանճ ես դու, ամբողջ օրը ծաղկից ծաղիկ ես թռչկոտում և ոչ մի բանի պետք չես գալիս:
— Իսկ դու, հավիկ — մարիկ, ի՞նչ ես շինում,- հարցրեց մեղուն:
— Մի՞թե չգիտես, թե ինչ եմ շինում, ես քեզ նման պարապ — սարապ չեմ տզտզում: Ես օրը մեկ ձու եմ ածում, մեկ ձու, գիտե՞ս մեկ ձուն քանիս է:
— Գիտեմ, գիտեմ, հասկացա: Բայց ես մինչև հիմա կարծել եմ, թե դու օրը հարյուր ձու ես ածում:
— Ինչպե՞ս կարելի է օրը հարյուր ձու ածել, անխելք մեղու:
— Ապա եթե քո ածածդ ընդամենը մի ձու է, էլ ինչո՞ւ ես հարյուր անգամ կչկչում, թե հա˜յ, հարա˜յ, լսեցեք, որ ձու եմ ածել: Իմ կարծիքով՝ այսքան կչկչալուն մի ձուն շատ քիչ է: Այնպես չէ, իմաստուն հավիկ — մարիկ:
— Բայց դու ի՞նչ ես շինում, դու, որ իմ մի ձուն քիչ ես համարում:
— Ես ինչ որ շինում եմ, քեզ պես կչկչալով չեմ հայտնում ուրիշներին: Ես գլուխս քաշ գցած, մեղր եմ շինում: Գիտե՞ս ինչ է մեղրը: Դա հավի կերակուր չէ, քո խելքի բանը չէ, հավիկ — մարիկ:
ՀԱՐՑԵՐ
Ինչի՞ մասին էր այս առակը: Փորձի՛ր բացատրել, թե ինչ էր սովորեցնում:
Նամակ գրի՛ր հերոսներից մեկին և խորհուրդ տուր:
Կարդա՛ ասացվածքները և փորձի՛ր բացատրել:
Մեղր ծախողը մատը կլպստի:
Նույն ծաղկից օձը թույն է շինում, մեղուն` մեղր:
Բանաստեղծությանտողերըճիշտհերթականությամբդասավորի´ր:
Ու ոտքերով թավամազ,
Պըզզան, պըզզան,պըզպըզան,
Բարձր սարեր կթռչես,
Պստիկ մեղու տըզտըզան,
Փոշի առած՝ տուն կգաս:
Դաշտ ու հովիտ կշրջես,
Սուսան սմբուլ կծծես